Rutte’s frontale aanval op de democratie

Dikwijls vraag ik me af of het mogelijk is om de democratie nog meer geweld aan te doen dan in de dagelijkse bedrijfsvoering onder leiding van dit kabinet al gebeurt. De zon gaat op, de propaganda wordt op luidspreker gezet, de teugels worden aangehaald, onze ruimte en vrijheid verder beperkt en de ideologische gekte gevoederd. Maar mijn vraag is natuurlijk retorisch. De niet-dagelijkse, openlijke en frontale aanvallen op de democratie zien we de laatste tijd steeds vaker. Uit naam van ‘de democratie’. En onze premier doet daar onbeschaamd aan mee. 

Mark Rutte twitterde afgelopen maandag: “FvD heeft vandaag een nieuw dieptepunt bereikt. In een democratie moeten journalisten hun werk kunnen doen zonder in diskrediet te worden gebracht.” Het “werk” waar Rutte naar verwijst is dat van Hart van Nederland verslaggeefster Merel Ek, die (na de uitspraak van Johan Derksen, “die Baudet moeten ze liquideren”) in discussie ging met Gideon van Meijeren (FVD) over het woord liquideren, wat volgens haar net als het woord reptielen “dus” ook iets anders zou kunnen betekenen Iets anders blijkbaar dan wat elk mens eronder verstaat, namelijk: vermoorden, omleggen of uitschakelen. 

U mag gratis verder lezen. Dat blijft ook zo. Deze website is wel afhankelijk van uw donaties. Steun ook vrije, kritische journalistiek in het Nieuwe Normaal. Wat normaal is bepalen wij samen. Onderaan dit artikel vindt u een linkje, dank voor uw steun.

Oppositie “liquideren” is de taal van totalitaire regimes of democratieën in verval en zou onder normale omstandigheden op een scherpe veroordeling kunnen en moeten rekenen. Maar in het nieuwe normaal bagatelliseren journalisten dat en vindt een premier dat dit “werk” niet in diskrediet mag worden gebracht, vooral niet als de ontvanger van bedreigingen op gepaste of begrijpelijke wijze verhaal komt halen. Rutte laat zien dat hij er belang bij heeft dat Ek wordt ingekapseld, of zoals dat ook wel heet: gesensibiliseerd. Hij plakt er een beloning op omdat ze aan de goede kant van de strijd staat. Hoe laakbaar haar handelen ook was. Die boodschap geeft hij af.

Ik zal u niet verder vervelen met de details van het duel tussen Van Meijeren en Ek, maar haar onuitstaanbaar simpele redeneertrant en de weigering doodsbedreigingen ten alle tijde te veroordelen is juist alle reden haar in diskrediet te brengen. Zeker als ze zich verbergt achter leugens en smoesjes. Toen journalisten zich nog niet gesteund voelden door de zittende macht namen ze nog wel eens hun woorden terug, of boden ze excuses aan of deden ze gewoon echt hun “werk”, maar nu krijgen ze nog net geen bos bloemen en slachtofferhulp als er ophef en consequenties zijn. Ergens heb ik medelijden met Ek, die geen eigenaarschap over haar eigen gedrag kan erkennen, maar ik neem vooral aanstoot aan de woorden van Rutte om een aantal redenen.

Ten eerste loopt er nog een onderzoek van het Openbaar Ministerie over de woorden van Johan Derksen. Nu verwacht ik daar niet veel van maar het is goed gebruik om als regering geen uitlatingen te doen tijdens een strafrechtelijk onderzoek, ook niet indirect door een journalist in bescherming te nemen en als toonbeeld van de democratie op te voeren.

Daarnaast introduceert Rutte het principe dat journalisten nooit in diskrediet zouden mogen worden gebracht, terwijl dit om de haverklap gebeurt als journalisten (of andere hoeders van de democratie) wél hun werk doen en de macht uitdagen zoals dat in een democratie hoort. Of het nu zender Ongehoord Nederland is, een tijdschrift als Gezond Verstand (wat volgens Kajsa Ollongren een complotblad is dat naast de Fabeltjeskrant in het schap hoort) of een ander medium dat moeilijke vragen stelt, alle pijlen worden steeds gericht op waarheidsvinders en critici van het overheidsbeleid.

Maar het ergste is dat Rutte een precedent schept met zijn woorden. Ook als je als journalist strafbare feiten goedpraat ben je door de macht beschermd en van alle kritiek ontheven. Daar zorgt Mark Rutte persoonlijk voor. Merel Ek zal hierom nooit meer haar onafhankelijke positie geloofwaardig kunnen neerzetten, omdat haar antidemocratische gezindheid nu is witgewassen via de leugen dat zij de democratie waard is. Sterker nog, dat zij daar het symbool van is. 

Rutte diskwalificeert in feite elke kritische stem met zijn tweet, omdat Ek de kritische stem zelf op het hakblok legde. Hij verschuilt zich achter ‘democratie’, maar heft die op door dreigementen te vergoelijken. Ik vraag me al lang niet meer af waar dit toe kan leiden. 

Sietske Bergsma

Ik ben jurist/journalist en schrijf vrijpostig en grondig over de grote thema’s van deze tijd. Met belangstelling of plezier gelezen? Doe een donatie voor het vrije woord. Dank!