Over Femke Halsema’s Slechte Vergelijking

“Elke pepernoot draagt de sporen van de grootste trauma’s ter wereld, en nu moeten enkele radicale activisten, die de verdeling op basis van groepskenmerken willen agenderen maar even hun excuses maken”

 

Door Michiel Lieuwma

Vorig jaar stond burgermeester Femke Halsema bij het protest van ‘Black Lives Matter’. Daar werd gezegd: ‘silence is violence’. Diezelfde demonstranten zeggen ook: Zwarte Piet is racisme. Racisme is het inferieur maken van individuen op basis van aangeboren groepskenmerken (huidskleur, ras), oftewel het veroordelen van mensen tot een bepaalde groep op basis van die aangeboren groepskenmerken. ‘Woke’ zegt: er is sprake van geïnstitutionaliseerd racisme. Inmiddels wordt dit gedachtengoed breed gedeeld. Alles wordt een-op-een vertaald naar de relatie tot het slavernijverleden en in racistische termen uitgelegd. 

Vandaag de dag worden gevaccineerden van ongevaccineerden gescheiden (op basis dus van groepskenmerken) en anders behandeld in de samenleving. Sommige radicale activisten hebben dit vergeleken met de Holocaust en het apartheidsregime van Zuid-Afrika. Je kunt dan ‘oh’ en ‘ah’ roepen, maar je kunt ook kijken naar wat ze met hun “ongepaste vergelijking” lijken te willen zeggen. 

Halsema vraagt nu eerst excuses voor deze vergelijking, die tijdens de demonstratie in Amsterdam afgelopen zondag zou zijn gelegd. 

Zoals ook eenvoudig blijkt met Zwarte Piet: een vergelijking wil nooit zeggen dat die een-op-een geldt. Als je zegt ‘we leven in de grot van Plato’ wil dat niet zeggen dat we ook echt in een grot leven (even banaal gezegd). Wat je doet is dit: je bladert in het collectieve geheugen op zoek naar vergelijkbare situaties om het heden te duiden. 

Iedereen kan begrijpen dat het unieke karakter van het leed van het Joodse volk in de Tweede Wereldoorlog niet moet worden misbruikt. Maar ook begrijpelijk is dat activisten die deze tweedeling willen bekritiseren teruggrijpen op collectieve herinneringen waaraan hen dat doet denken. 

Het apartheidsregime van Zuid-Afrika en de Holocaust zijn vergelijkingen met grote verschillen en ook enkele overeenkomsten. Verschil is dat huidskleur en ‘ras’ aangeboren groepskenmerken zijn (en vaccinatie een keuze is). Een overeenkomst is de maatschappelijke verdeling en het toekennen van privileges aan de ene groep en in het leven roepen van negatieve gevolgen voor de andere groep. De radicale activisten zeggen volgens mij dit: is dit waar we heen willen, nu we weten dat ook gevaccineerden het virus kunnen overdragen?

Mijn gast deze week in de ‘Boze Geesten’ Podcast zegt het nog beter: je kunt het gevaarlijke groepsdenken toch in de kiem herkennen? Je hoeft toch niet te wachten tot het wederom te laat is? 

Ik bekijk het van een afstandje en verbaas me nu vooral over de positie van Femke Halsema. De laatste tien jaar wordt werkelijk alles met het slavernijverleden vergeleken. Zwarte Piet met racisme, en er zijn zelfs woke activisten die beweren dat de trans-Atlantische slavernij veel erger was dan de wereldoorlogen (want die eerste duurde drie eeuwen). Elke pepernoot draagt de sporen van de grootste trauma’s ter wereld, en nu moeten enkele radicale activisten, zoals afgelopen zondag, die de verdeling op basis van groepskenmerken willen agenderen eerst maar eens even hun excuses maken voor een zelfde soort vergelijking voordat het dieperliggende algemenere ‘fascistische denken’ in zijn kiem besproken mag worden. 

 

 

Michiel Lieuwma (1980) is schrijver en theatermaker. Spiegelt moeiteloos rechtse denkbeelden aan linkse en andersom. Nogal spraakmakend op Instagram. Komt op stoom in zijn podcast Boze Geesten via YouTube en Spotify. 

Ondergetekende was daar ook te gast in Berlijn op 31 juli 2021. Over of de coronacrisis een plan of chaos is…