Wat zijn dit eigenlijk voor procedures ‘tegen de Staat’?

“De inzet is steeds om maximale invloed van de Staat op het beleid te krijgen, omdat daarmee ‘het algemeen belang’ zou zijn gediend”

We zien in deze clip van Nieuwsuur van 16 juli jl. advocaat Marijn Kingma. In het langere item was met “verschillende jongeren gesproken die kort na het Janssen-vaccin gingen dansen en corona opliepen.” Volgens Nieuwsuur “denken verschillende juristen dat zij een goede kans maken bij de rechter om hun schade te verhalen”.

Veel jongeren dachten na een Janssen-vaccin veilig uit te gaan en raakten toch besmet. Is de staat daarvoor aansprakelijk te stellen? Verschillende juristen denken dat jongeren bij de rechter een goede kans maken. #Nieuwsuur pic.twitter.com/HQVjrfZ5Wq

— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) July 16, 2021

Dat zijn een hoop ‘verschillende mensen’ die echter terug te brengen zijn tot een aantal belangen- en activistengroepen die ver afstaan van wat jongeren momenteel doormaken. Dit concludeer ik uit onderzoek naar Kingma, de partijen die zij bijstaat en de juridische insteek van de procedures (tot dusver). Wat blijkt is dat deze partijen op veel minder dan anderhalve meter afstand staan van de Staat – die ze zeggen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijke overheid is een almachtige overheid lijkt het credo. In mijn boekje is dat geen opkomen voor de belangen van burgers, maar op de schoot van de macht gaan zitten. Laten we de oproep van Kingma even in een bredere context bekijken.

Urgenda en Stichting Protect Everybody niet onafhankelijk

Kingma trad in 2019 namens klimaatclub Urgenda op en in december 2020 namens Stichting Protect Everybody. In die laatste rechtszaak ’tegen de Staat’ werden ‘meer informatie en maatregelen ter bescherming van kinderen’ geeist. Die roep om meer informatie hield vooral in dat erkend moest worden dat kinderen een rol in de COVID-19 besmettingen spelen en dat voor hen mondkapjes, afstandsregels en testen tot de standaarduitrusting van het coronabeleid moesten horen.

Deze zaken won Marijn Kingma grotendeels. Over de Urgenda procedure bij de Hoge Raad schreef ik een artikel waarin ik de onfrisse alliantie tussen de rechterlijke macht en de Staat uit de doeken deed. Ik beargumenteerde dat Urgenda vooral fungeerde als ideologisch doorgeefluik voor tal van overheidsbelangen, m.n. die van het uitvoeren van de 2030 agenda:

“De onwaarschijnlijke coalitie tussen Urgenda, Greenpeace, Oxfam Novib, VN-Klimaatagenda en het door de Nederlandse Staat aan de boezem getrokken grootbedrijf suggereert dat er iemand anders in de weg liep: de burger.” 

Maar Kingma komt ook niet specifiek op voor de burger. Ze heeft “speciale belangstelling voor algemeen belang acties,” staat op de website van Höcker Advocaten, waar zij partner is. Ze staat ook op een internationale ranglijst van ‘Up and coming Lawyer’ en de ‘Legal 500 2021’. Ze valt dus op in de juridische zakenwereld. Dat is opmerkelijk en niet gebruikelijk als je graag tegen de Staat ten strijde trekt. Maar dat terzijde. Laten we vooral focussen op de inhoud van haar werk en de partijen die zij bijstaat.

In de zaak die Kingma aanspande in 2020 namens de stichting Protect Everybody (opgericht vanuit het ‘grassroots‘ platform en linkse actiegroep ‘Containment Nu’ uit maart 2020) zou de Staat een “maximale indamming van het coronavirus” moeten voorstaan. Zoals gezegd, kinderen mochten in de oplossing niet achterblijven en bezorgde ouders zouden strengere maatregelen willen. Demonstraties die vooraf werden georganiseerd voor belanghebbenden door ‘Containment Nu!’ (waarover straks meer) werden niet bezocht. “Misschien komen ze straks nog,” was de reactie van de organisatoren. Er zouden volgens hun site 15.000 mensen betrokken zijn, maar de petitie is in juli 2021 nog geen 500 keer getekend.

De zaak die aan de rechter werd voorgelegd was juridisch ook nogal wankel, want de cijfers tot december 2020 (toen de zaak diende) gaven geen enkele aanleiding te beweren dat kinderen een belangrijk aandeel hadden in de verspreiding van het virus. Het leek bijna alsof ze die erkenning nodig hadden om de maatregelen die ze eisten op tafel te krijgen via een rechterlijk oordeel. Wat ook deels lukte.

Nieuw kader scheppen voor harde maatregelen

Iets soortgelijks lijkt nu aan de hand met het opkomen voor de ‘Janssen’ jongeren. Opnieuw verschijnt Kingma, dit keer met het verzoek “haar te bellen” als je als jongere klachten hebt. Het programma Nieuwsuur faciliteert deze oproep en daarmee de start van een procedure. Het aansprakelijk stellen van de staat zou volgens Kingma “kans van slagen hebben”. Het in kaart brengen van de schade moet nog beginnen maar de grondslag voor de zaak lijkt er al te liggen: de Staat is verantwoordelijkheid.

De implicaties van deze verantwoordelijkheid en mogelijk aansprakelijkheid van de Staat voor ‘besmettingen’ betekent ook dat er een nieuwe grondslag kan ontstaan voor strengere maatregelen ter voorkoming van die besmettingen. Omdat de staat (als het aan Kingma ligt) een ‘zorgplicht’ krijgt m.b.t de risico’s ná het vaccin. Niet een zorgplicht ten aanzien van het aanbieden van die vaccins, of de bijwerkingen ervan, nee de plicht om alles wat mogelijkerwijs kan optreden aan klachten te voorkomen. Omdat het vaccin dus ‘niet genoeg is’. Het vonnis waar Kingma op mikt zou een kader kunnen scheppen waarbinnen de overheid ondanks het vaccin burgers kan binnenhouden (of erger) als er ‘kans op besmettingen’ zijn. Een welkom oordeel om de ondeugdelijkheid van de vaccins toe te dekken.

De ultieme (en meest waarschijnlijke) consequentie is dat de overheid met zo’n uitspraak meer dwangmiddelen mag inzetten om ‘aan hun zorgplicht te voldoen’. Dit juridische optreden van Kingma ‘namens jongeren’ doet daarmee ook afbreuk aan hun recht besmet te raken.

Het is overigens nog maar te hopen dat Kingma het verschil kent tussen besmettingen, besmettelijk zijn en de statistieken over het aantal ‘zieke jongeren’. In de rechtszaken werd tot dusver weinig tot geen wetenschappelijk bewijs aangevoerd voor de verstrekkende maatregelen die noodzakelijk zouden zijn. Er wordt meestal een beroep gedaan op de WHO richtlijnen en de publicaties van het RIVM. Kortom, de Staat als bron van informatie én gedaagde tegelijkertijd.

De inzet in al deze genoemde procedures lijkt steeds om maximale invloed van de Staat op het beleid te krijgen, omdat daarmee ‘het algemeen belang’ zou zijn gediend. Net als bij Urgenda is het belang van de Staat verwisseld met ‘het algemeen belang’. De Staat kan alleen oppermachtig de besmettingen tot nul reduceren. Dat is de strekking van het juridische gevecht en dat blijkt ook als je kijkt wie Kingma nou werkelijk bijstaat. De zero-covid clubjes.

Wie zitten er achter de belangengroepen?

Wie zitten er achter Stichting Protect Everybody? Een (linkse) actiegroep, zo blijkt. ‘Platform Containment Nu’ startte de crowdfunding voor de rechtszaak van Stichting Everybody. Initiatiefnemers zijn Michael Blok, partner bij het Strategiekantoor (en voormalig McKinsey), Jaap Stronks, Bolster strategist en progressieve activist en Vicky van der Togt, ‘long covid patiënt’. Die laatste voor de balans waarschijnlijk. Bolster is overigens ook het ‘brein’ achter GroenLinks-achtige partijen en Bij1. Stronks heeft ook een hekel aan FVD (zie zijn laptop hier rechtsonder:)

Echt een prototype van iemand die opkomt voor de kinderen en de jeugd, zeg maar. Protect Everybody werkt volgens hun website weer samen met o.a. Zero Covid Alliance en Endcoronavirus.org.

Een hoop wol is er te vinden als je doorklikt. De Zero Covid Alliance biedt “effective, community-based solutions to end the pandemic. We offer guidelines for policymakers, businesses, and individuals, advocacy, guidance, and recommendations”. Nog meer marketing en strategie dus. Een andere opvallende partner van Protect Everybody is het Amerikaanse NECSI, het ‘New England Complex Systems Institute’. Een groep wetenschappers die ‘complexe systemen, waaronder social policy matters willen samenbrengen’ (kort gezegd). 

We zien nergens een grote groep burgers met zorgen over de pandemie en de risico’s die ze loopt, maar een hoop clubjes die voorstander zijn van veel maatregelen, en hoe strenger hoe beter. Die een infrastructuur kunnen optuigen waarin hun eigen belangen worden gediend.. En net als in de klimaatzaken is de boodschap dat “agressieve en boute acties noodzakelijk zijn” (Endcoronavirus.org), in dit geval “om transmissies te voorkomen en contact tussen mensen te minimaliseren”.

Zo bezien is Nieuwsuur een beetje nalatig in het brengen van het ‘nieuws’. In het produceren van een beeld dat jongeren zou helpen hun recht te halen tegenover een overheid die ze valse beloftes heeft gedaan. De eerste advocaat die de zaak bij de rotte wortels wil aanpakken moet nog opstaan. En de eerste zaak ’tegen de Staat’ zal dan een heel andere worden.

Sietske Bergsma

Ik ben jurist/journalist en schrijf vrijpostig en grondig over de grote thema’s van deze tijd. Met belangstelling of plezier gelezen? Doe een donatie voor het vrije woord. Dank!