‘Trump bashen’ door de ogen van een ex-linksradicaal: ‘hij is de spelbreker in het progressieve kamp’

Door Floris de Graad

Nee, de Amerikaanse president Donald Trump is niet mijn type. Wie hem langer dan vijf minuten hoort praten heeft al door dat er iets niet klopt aan deze man. Hij schoffeert en is onberekenbaar. Dat is ook zijn strategie: ‘I want to be unpredictable’. Toch zie ik met stijgende verbazing met welke onbenoembare energie, middelen en haat er tegen hem gemobiliseerd wordt.

De schrik bij het aantreden van Trump is na de agressieve verkiezingscampagne goed voorstelbaar. Toch kunnen we na bijna twee jaar Trump een voorzichtige balans opmaken, en kunnen we naast onze emoties feiten mee in beschouwing nemen. Feit is, dat er in de internationale politiek in de afgelopen jaren –behoudens veel geschreeuw- op militair gebeid verbazingweekend weinig is gebeurd. Trump is –nog- geen nieuwe oorlog gestart. Dat is op zich al een prestatie, voor een land dat sinds de Tweede Wereldoorlog meer dan honderdtien oorlogen en interventies uitvoerde. Het belangrijkste wapenfeit van Trump was een raketaanval op een wapendepot in Syrië, als vergelding voor een vermeende gifgasaanval. (of deze echt heeft plaatsgevonden, althans door het regime werd uitgevoerd valt te betwijfelen). Of het getroffen depot daadwerkelijk chemische wapens bevatte is ook zeer de vraag, Trumps voorganger Obama kreeg nog tijdens zijn presidentschap de nobelprijs voor de vrede als waardering voor het ontmantelen van de Syrische voorraad aan chemische wapens. Hoe dan ook, het was een grotendeels symbolische actie zonder noemenswaardige schade.

Met een metersgrote penis verwelkomd

Minder symbolisch zijn daarentegen de duizenden slachtoffers die er tijdens de regeerperiode van de gelauwerde Obama vielen bij het uitvoeren van liquidaties van vermeende terroristen per drone. Deze liquidaties, zonder vorm van proces, in landen waar de VS niet mee in oorlog is, dienen door de president te worden geaccordeerd. Er zijn gedurende de ambtstermijn van Obama tussen de zeven en tienduizend doden bij gevallen. De vele slachtoffers onder de omstanders worden voor lief genomen. We moeten aannemen dat dit beleid onder Trump voortgezet wordt, maar een moreel onderscheid tussen de beide presidenten is er op dit gebied niet.

Deze voorzichtige voorlopige balans zou tot enige terughoudendheid mogen leiden. Maar niets van dat alles, het bashen gaat gewoon door en bereikte een voorlopig infantiel dieptepunt toen Trump bij het staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk met een metersgrote penis verwelkomd werd.

Jarenlang was onder radicaal  links de gedachte gemeengoed dat het niet uitmaakte op wie je in de Verenigde Staten stemt. Uiteindelijk stem je op een kandidaat die onder invloed staat van het militair industrieel complex. Met Trump trad sinds decennia een president aan waarvan dat in eerste instantie niet kon worden gezegd. Trump is, hoewel puissant rijk,  een buitenbeentje binnen de traditionele elite. Hij deed de verkiezingsbelofte dat de VS zich niet opnieuw tot een militair conflict zouden laten verleiden. Een uitspraak die ingaat tegen de belangen van het militair industrieel complex. Dat zou toch enige credits moeten opleveren. 

Progressief links voegt zich naar geopolitieke agenda

Het mag verbazen, maar wie wat langer over de zaak nadenkt kan tot de conclusie komen dat de politieke agenda’s van progressief links en het Amerikaanse militair industrieel complex in de praktijk juist op merkwaardige wijze wel parallel lopen. Dit lijkt een trend die zich na de val van de muur en de ontmanteling Sovjet Unie heeft ingezet.  De eerste Duitse oorlogshandelingen  na de Tweede Wereldoorlog vonden in 1999 plaats onder verantwoordelijkheid van Grünen voorman Joschka Fischer. Duitse en Amerikaanse straaljagers bombarderen Servië. Servië vormde geen bedreiging voor Duitsland. 

In Nederland steunde Groenlinks de aanval op Afghanistan, onmiddellijk na de aanslagen op elf september. Ook de de-facto staatsgreep in de Oekraïne, waar de VS de oppositie rijp maakte voor een omwenteling door in de loop der tijd 5 miljard dollar in NGO’s te pompen en invloed uitoefende op de samenstelling van de nieuwe regering,  kon op volledige instemming van progressief links rekenen. 

Als meest actuele voorbeeld kan de nieuw aan te leggen gasleiding ‘Nord Stream 2’ tussen Rusland en Duitsland genoemd worden. De Verenigde Staten proberen deze met alle macht te verhinderen om zo Rusland van een inkomstenbron af te snijden. Ook hier voegen de Grünen, die zich tegen de pijplijn uitspreken, zich naar de Amerikaanse geopolitieke agenda. Het argument dat economische integratie de kans op oorlog vermindert, populair om het bestaan van de EU te rechtvaardigen, wordt in de relatie met Rusland kennelijk niet van toepassing geacht. Een cynicus zou kunnen betogen dat het ook helemaal niet de bedoeling is een oorlog met Rusland te voorkomen.

Tijdens de verkiezingscampagne voor het Amerikaanse presidentschap werd het voornemen een muur op te trekken tussen de VS en Mexico tot symbool voor de verderfelijkheid van Trump. De vraag is wat hier, ook vanuit links perspectief, zo verwerpelijk aan is. De grens tussen Mexico en de VS is al decennia een harde grens, waar deels al een muur staat. De grens is alleen niet volkomen ondoordringbaar. Trump bouwt in die zin verder op bestaand beleid. De immigranten die de VS binnenkomen zijn aanvankelijk veroordeeld tot illegale arbeid, en concurreren direct met de minder geschoolde Amerikaanse arbeiders, traditioneel toch de achterban van links. Natuurlijk, het is van het allergrootste belang de achterliggende oorzaken van migratie aan te pakken, maar deze oorzaken liggen op een ander vlak en worden niet opgelost door het gedogen van illegale immigratie. Hiervoor is een radicaal andere inrichting van onze economie nodig. Voorstellen hiervoor zouden we vooral uit linkse hoek mogen verwachten. Het blijft stil.

Binnenhalen toekomstig electoraat

Zo kunnen we ons ook in andere opzichten afvragen of progressief links wel voor haar traditionele achterban opkomt. Er woedt op dit moment in de VS een drugsepidemie van ongekende omvang. Per uur sterven er zes mensen aan een overdosis legale, verslavende pijnstillers. De slachtoffers vallen vooral onder de blanke arbeidersklasse. Maar dat is voor links, dat zich vooral met identiteitspolitiek bezig houdt, momenteel geen populaire categorie om je voor in te zetten. 

Wellicht, wellicht, is een reden dat links zich verbonden voelt met illegale immigratie het feit dat dit nieuwe proletariaat, eenmaal gelegaliseerd, de natuurlijke achterban voor de Democraten vormt. Hetzelfde zouden we kunnen opmerken met betrekking tot de Europese situatie. Hoe je de instroom van migranten in de EU ook beoordeelt, het valt niet te ontkennen dat het vooral links is dat hier haar toekomstig electoraat binnenhaalt. Aanvankelijk zullen immigranten geneigd zijn hun weldoeners te steunen. Aanvankelijk… Ik kan mij mijn eigen ontgoocheling nog herinneren toen ik voor het eerst van een Turkse groenteboer begreep dat hij VVD stemde. Was hij dan niet dankbaar voor alles wat links voor hem geregeld had?

Hier stuiten we op een belangrijk punt. Het zal in het belang van progressief links zijn dit proletariaat afhankelijk te houden. In West-Europa heeft de arbeidersbeweging een belangrijke geschiedenis in zelforganisatie. Het was de wil van een deel van de arbeidersklasse om zich op te werken en te verheffen. Zo waren mijn eigen grootouders betrokken bij de Wereldbibliotheek, een arbeidersorganisatie die in Nederland belangrijke filosofische en literaire werken in goedkope uitvoeringen voor arbeiders uitbracht. Van een dergelijk streven zie ik op dit moment geen spoor. Links is een bolwerk van hoger opgeleiden dat zoekt naar een proletariaat om zich mee te verbinden. Een proletariaat waar het niet in geworteld is, waar het geen verbinding mee heeft en dat alleen als machtsbasis zal dienen. We moeten vrezen dat in de praktijk zal blijken dat de loyaliteit van deze groep gekocht zal blijven worden met dure sociale voorzieningen, die maar nauwelijks aan de ‘verheffing’, lees: het onafhankelijk maken van deze groepen bij zullen dragen.

Trump de spelbreker

Ik weet dat de meeste goedbedoelende links georiënteerde mensen zich in het bovenstaande niet zullen herkennen. Toch werken de politieke krachten duidelijk in deze richting. Wat de diepere oorzaken zijn van het samenvallen van de agenda’s van het militair industrieel complex en progressief links is een fascinerende vraag. We bewegen ons naar, of liever gezegd bevinden ons al, in een door de VS gedomineerd machtsblok met een groeiend cultureel verdeeld en machteloos proletariaat. Er moet alleen een progressief vaandel boven waaien, en daarin is Trump een spelbreker.

Floris de Graad is sociaal-geograaf en directeur van de Vegetariërsbond en was jarenlang lid van de extreem-linkse Antifa scene. Op deze plek schrijft hij af en toe over wereldpolitiek.