Over luchten en strepen

Onder de deelnemers van een internationaal symposium in Gent in mei 2010 was het bekend dat de modificatie van cirruswolken al jaren aan de gang was. De Nederlandse astronoom Ralf Vandebergh (1976) schreef erover in 2012 in een nieuwsartikel in Dagblad De Limburger getiteld ‘Knoeien met het weer’.

In 1915, in Californië, maakte Charles Hatfield (1875-1958) een geheime mix van 23 chemicaliën waar wolken en regen mee werd gemaakt. Nadat het in de lucht werd gegooid viel er 17 dagen lang hevige regen. Hatfield, die was ingehuurd door de lokale overheid in San Diego, veroorzaakte per ongeluk overstromingen die bruggen verwoestten en mensenlevens kostte. Hij werd verantwoordelijk gehouden en tot op heden weten we niet welke chemische mix hij gebruikte.

Maar er zijn nog veel meer informatiestromen over geo-engineering die opvallend abrupt opdroogden tijdens de afgelopen eeuw. Diegenen die de groeiende achterdocht graag weg willen nemen doen er goed aan om het openbaren van overheidsdossiers bovenaan de lange lijst met mogelijke oplossingen te plaatsen. Eén voorbeeld is Wilhelm Reich (1897-1957), hij werd gearresteerd –en zijn werk geconfisceerd– door de Amerikaanse overheid in de jaren vijftig, kort nadat hij had aankondigd een apparaat te hebben uitgevonden waarmee wolken en regen gemaakt konden worden, de ‘Cloudbuster’. Nu, zeventig jaar later, zijn vrijwel alle overheidsdossiers over zijn zaak nog steeds geheim. Kate Bush zong haar lied ‘Cloudbusting’ over Reich’s arrestatie in 1985 en Donald Sutherland speelde in de videoclip. Er zijn talloze voorbeelden zoals deze in de geschiedenis. De biometeorologie, de wetenschap van hoe het weer gezondheid en vitaliteit beïnvloedt, is een andere informatiestroom die uit het publieke domein is vervaagd.

De Amerikaanse staat Tennessee maakte eerder deze maand een wet die geo-engineering binnen het luchtruim van de staat verbiedt. Enkele kritische reacties op de nieuwe wet boden slechts een enkel argument: de witte strepen zijn contrails (condens), geen chemtrails (chemicaliën). Te midden van al het egocentrische moddergooien is het in elk geval positief dat de strepen an sich niet ter discussie staan. Als het alleen contrails betreft zou dit door openheid in dossiers over geo-engineering kunnen worden bevestigd.

Door de eeuwen heen beweegt de pendule van de Zeitgeist zich continu heen-en-weer tussen de uitersten van naïviteit en paranoia. Het ontkennen van bestaande patronen is niet méér of minder krankzinnig dan het veronderstellen van patronen die er niet zijn. ‘L’être et le néant’, het boek uit 1943 van Jean-Paul Sartre over het zijn en het niet-zijn, filosofeert over het symbiotische verband tussen wat er is en wat er niet is. De praktische kant werd door Edward Snowden belicht in zijn essay ‘Apophenia’: in onze huidige digitale wereld worden er herhaaldelijk pogingen gedaan om mensen patronen te laten negeren en ontkennen, om onze eigen waarnemingen te bestempelen als toevalligheden.

Onze huidige sociaal-culturele predisposities terzijde, we weten door eigen observatie dat de mens een neiging heeft tot neurotische controle over de directe omgeving, tot aan de rand van de afgrond en totale destructie, zoals de atoombom. We weten ook dat bepaalde chemicaliën pas veel later als schadelijk werden aangemerkt, zoals lood. We weten dat een minderheid steeds meer invloed uitoefent op de meerderheid. We weten dat informatiestromen de afgelopen eeuw steeds vaker verborgen werden voor het publiek. We weten dat elke menselijke uitvinding een vorm van evaluatie nodig heeft wat betreft moreel en immoreel gebruik. In deze context wordt de discussie over contrails versus chemtrails veel minder relevant dan de vraag waar de mensheid naartoe beweegt. Wellicht vormt Charles Hatfields geheime mix van 23 chemicaliën een kans om te proberen wat schrijver Gerard Reve ooit voorstelde voor de atoombom: maak het beschikbaar voor de man met de kleine beurs.

Dit artikel verscheen in het Engels op Old Revolutions.