En het bleef nog lang onrustig na de uitspraak einde avondklok

Willem Engel is stom. Willem Engel wint met zijn stichting Viruswaarheid een procedure tegen de Staat. De avondklok vervalt per direct wegens “niet gebaseerd op goede wet” en “geen zorgvuldige afweging”. Mensen mogen van de rechter weer naar buiten ’s avonds, maar willen ook Willem Engel stom vinden. Dit is een onoplosbaar dilemma! Hopelijk voor hen wint de Staat het spoedappèl (hoger beroep) dat vanmiddag om 16.00 uur in Den Haag dient, zodat de onmiddellijke buitenwerkingstelling van de avondklok opgeschort wordt! 

Slechte verliezers unite!

14:00 uur: Staatsman Mark Rutte (hoofdverliezer in deze zaak) roept op tot ongehoorzaamheid van een rechterlijk oordeel: “Als onverhoopt de beslissing van de rechtbank niet geschorst wordt dan doen wij een dringend beroep op iedereen om zich toch aan de avondklok te houden tot later deze week over de juridische basis zal worden beslist“. Een kersvers-veroordeelde dader die iedereen oproept zijn illegale praktijk te blijven vervolgen, dat is zelfs voor 2021 een beetje te gortig.

De door het kabinet zelf opgetuigde juridische anarchie van de afgelopen maanden mag natuurlijk niet overschaduwd worden met een echt inhoudelijk juridisch oordeel over de fratsen van macht. “Juridische chaos,” noemt de Telegraaf het nu. Je lacht je rot.

Maar nog even afgezien van een kabinet dat doofstom is voor wanneer het even zijn mond moet houden en de mensen die liever opgesloten zitten dan vrij zijn dankzij ‘viruswappies’ is het vonnis van vandaag een doorbraak in het constant lichtvaardig opleggen van draconische maatregelen. Hoe moeten we de uitspraak van de voorzieningenrechter van vandaag zien?

Vooral als een stevige correctie op het creatief en handig ‘shoppen’ van het kabinet in beschikbare wetten, dus op onderdelen. De avondklok is in feite formeel op grond van spoedeisendheid ingevoerd, maar in de hele verdere besluitvorming is die spoedeisendheid als grondslag feitelijk losgelaten. Vermoedelijk om de maatregel langer te laten duren. Dat vindt de rechtbank ik Den Haag “geen goed gebruik van de wet”, en dat lijkt mij een terechte conclusie.

De NOS maakte een rondgang langs juristen om de kansen van de Staat in het spoedáppel in te schatten. Opvallend daarbij is de uitspraak van hoogleraar staatsrecht Jerfi Uzman. “Er is inhoudelijk een vrij grote kans dat deze uitspraak in hoger beroep van tafel wordt geveegd. De rechter doet namelijk iets wat hij helemaal niet hoeft te doen. Hij wenst geen inhoudelijke aanpassingen aan de avondklok, maar kiest meteen voor een buitenwerkingstelling. Dat is vrij rigoureus. Hij gaat op de stoel van de Tweede Kamer zitten, waarin zijn belangrijkste argument is dat die noodwet niet had mogen worden toegepast. Als de Tweede Kamer dat een probleem had gevonden, hadden ze zelf de uitvoering van de avondklok kunnen tegenhouden.”

Het punt van de voorzieningenrechter in Den Haag was nou juist dat het geen procedure via de Tweede Kamer had mogen zijn. Het kabinet maakte voor de invoering van de avondklok gebruik van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg), waarbij de Eerste en Tweede Kamer uit hoofde van die spoedeisendheid nou juist niet betrokken worden.

Noodrechtspecialist Adriaan Wierenga legt dit uit (site NOS):  “Er werd besloten om te debatteren over de invoering van de avondklok, omdat het recht op beslissing van de Tweede Kamer is meegenomen in de coronawet. In de coronawet is een voorhangprocedure ingevoerd waarbij alle besluiten – alle coronamaatregelen – moeten worden voorgelegd aan de Tweede Kamer. Dat is een hele rare constructie, want de Tweede Kamer krijgt hierdoor een prominente bestuurdersrol toegekend. Dit heeft een grens in de hand gewerkt die eigenlijk helemaal niet past bij een noodwet.” 

Het kabinet heeft in de aanloop naar de avondklok in feite twee wegen bewandeld. De grondslag van spoedeisendheid uit de Wbbbg geplukt en de instemming van het parlement ingebouwd omdat nou juist die spoedeisendheid ontbrak. Op twee paarden wedden dus. Of hoe zeg je dat? Een beetje van mijzelf, een beetje van Croma. Maar het rammelt als een gek.

In tegenstelling tot wat Uzman beweert doet het er bovendien helemaal niet toe dat de Tweede Kamer instemde. Het gaat erom dat die behandeling en stemming helemaal niet nodig was als het spoedeisende karakter van de avondklok op zichzelf had gestaan. Blijkbaar moest er ‘draagvlak’ worden gecreëerd, zoals de landsadvocaat overigens al aangaf tijdens de behandeling van de zaak afgelopen week: “Er is breed draagvlak onder de bevolking voor de avondklok.” Nou, blijkbaar niet, want Rutte moest vandaag alles uit zijn handen laten vallen om de boel bij elkaar te houden – en vooral thuis na 21:00 uur.

Het kabinet vond (schijn)draagvlak blijkbaar belangrijk, en heeft daarmee haar hand overspeeld, want de Wbbbg schrijft dat niet voor, die schrijft spoedeisendheid voor. Door de beslissing naar het parlement te verplaatsen heeft het kabinet die spoed als het ware zelf ontkracht. Enfin, het was nog lang onrustig in Nederland. 

(Zijn jullie ook zo benieuwd hoe onafhankelijk de raadsheer in Hoger Beroep zal zijn?)

Sietske Bergsma

Ik ben jurist/journalist en schrijf vrijpostig en grondig over de grote thema’s van deze tijd. Met belangstelling of plezier gelezen? Doe een donatie voor het vrije woord. Dank!