De computer zegt nog steeds nee

Humor heeft vaak een voorspellende eigenschap. De grap van ‘Little Britain’, ‘De computer zegt nee’, is precies twintig jaar oud. Een onaardige, bitse receptioniste in een ziekenhuis vervangt al haar menselijkheid en verantwoordelijkheid door haar computer, en de mate van absurditeit en immoraliteit was lachwekkend. De vrouw dringt een dubbele heupoperatie op aan een vijfjarig meisje, omdat de computer dat aangeeft. In die tijd was de computer weinig meer dan een praktisch middel om de mens te dienen, net als de vaatwasser.

In deze eerste weken van 2024 zagen we de implantatie van de eerste Neuralink-hersenchip, een nieuw pad van Elon Musk richting twee versies van de mens, en Apple is begonnen met de verkoop van een nieuw ‘Virtual Reality’-masker om meer tijd door te brengen in een non-realiteit, olie op het vuur voor het groeiende aantal mensen met mentale problemen. Deze producten beloven een oplossing voor existentiële leegte, maar zij zijn niets anders dan omwegen in plaats van snelwegen naar Utopia.

Het Internet, AI en VR werden door machtige instanties ontwikkeld en op een bepaald moment beschikbaar gesteld voor het publiek. Hun opkomst ging gepaard met toenames in productiviteit, maar ook achteruitgang in psychisch, emotioneel en fysiek welzijn, een achteruitgang in intellectuele en communicatieve capaciteiten, en een toename in surveillance en controle. Ze bevorderen de dominante mechanistische denkwijze en vormen de basis voor de transhumanistische ideologie. Enkele weken geleden zei Donald Trump dat hij nooit een Central Bank Digital Currency zou toelaten. Dit klinkt vandaag wellicht als een geruststellende politieke belofte, maar enkele decennia geleden zou dit surrealistisch en zorgwekkend hebben geklonken. Veel glijdende schalen worden zichtbaar in het vergelijken van onze wereld met tijden van voor het Internet.

Ondanks de toename in risico’s en kosten worden technologische hypes nog altijd mogelijk gemaakt door de belofte van een betere wereld. ‘Futurist’ Christian Kromme predikt een AI-profetie van hoop zonder in te gaan op de mensonterende toepassingen in oorlogsvoering of sociale kredietsystemen, waar het voorgeprogrammeerde, anonieme handelingen zonder bewustzijn en geweten mogelijk maakt. De kop van een recent interview luidt ‘AI biedt een kans op een menswaardiger bestaan’, wat, uiteraard, ook geldt voor de vaatwasser. Een minuscuul verschil is, zo geeft Kromme weifelend toe, dat AI ook gebruikt kan worden op ‘manieren die niet overeenkomen met onze menselijke waarden en normen,’ wat, uiteraard, dan weer niet geldt voor de vaatwasser.

De misleiding is alomtegenwoordig. Wat iemand ooit de naam ‘Artificial Intelligence’ gaf is geenszins ‘intelligentie’ of ‘bewustzijn’. AI zijn gecodeerde programma’s die autonomie veinzen. Ondanks de vererering van de wonderen van exponentialiteit en zelflerend vermogen, beiden onderdeel van de natuur en natuurwetmatigheden, is het eindproduct AI kunstmatig. In de geschiedenis heeft niets kunstmatigs de test der tijd ooit doorstaan.

Vorige week kwam ‘DignifAI’ in het nieuws, een algoritme dat onwaardige beelden van vrouwen voorziet van een laag kleding. Een klein, ludiek initiatief dat voortkwam uit menselijke moraliteit, oftewel uit ‘Natuurlijke Intelligentie’. ‘Natuurlijke Intelligentie’ die niet door een Industrieel Complex werd ontwikkeld, dat bestaat zonder PR-team en dat geen beloftes maakt. Het is het onzichtbare zaadje dat al het toekomstige leven in zich draagt, hoe mysterieus de functionaliteit ook mag zijn voor de mens. Haar imperfectie en onvoorspelbaarheid zijn onderdeel van haar perfectie, iets waar mechanische denkers zichzelf moeilijk mee kunnen verenigen.

Volgens Plato is al het leren een vorm van herinneren, en technologische uitvindingen zullen ons niet herinneren aan wie we zijn en waar we vandaan komen – die existentiële leegte die ze beloven te vullen. Integendeel. Maar als oplossingen in het niet-kunstmatige, het natuurlijke, te vinden zijn, zouden die niet al gevonden moeten zijn? De reden dat ‘natuurlijke immuniteit’ in 2021 als hashtag volledig onzichtbaar was gemaakt op Meta’s sociale netwerken, is dezelfde reden waarom overheden in de afgelopen eeuwen duizenden boeken, geschriften en attributen ten behoeve van onderzoek naar de natuur verwoestten. Technologische hypes zijn afleidingen, omwegen van de zoektocht naar existentiële kennis en wijsheid.

Het idee van noodzakelijke en onvermijdelijke vooruitgang, voortdurende technologische expansie als een ‘Manifest Destiny’, is een vorm van totalitair denken, zo legde de Russische denker Alexander Dugin uit in de documentaire ‘Paradogma’ van Marijn Poels uit 2018.

A Symphony of Humanity — Alexander Dugin

Excerpt from documentary: PARADOGMA (2018)

Director: Marijn Poels
Writer: Marijn Poelshttps://t.co/WBVlJ6rzdO pic.twitter.com/A11l6NZakI

— Alexander Dugin (@Agdchan) December 30, 2023

Alleen wanneer die illusie wordt doorbroken zullen het niet langer de computers zijn die ‘nee’ tegen de mensen zeggen, maar zijn het de mensen die als vanouds weer ‘nee’ gaan zeggen tegen de computers.

In 1999 liet Prince een lange stilte vallen voordat hij het publiek van een award-show een moederlijke waarschuwing gaf: 

‘Laat je niet misleiden door het Internet. Gebruik de computer, maar laat de computer niet jou gebruiken. Jullie hebben ‘The Matrix’ gezien. Er is een oorlog gaande, de strijd woekert in het hoofd en de inzet is de ziel. Dus ben voorzichtig. Heel voorzichtig.’ 

Een kwart eeuw later komen zijn woorden vaak bovendrijven, maar wat te doen? Dichter Charles Bukowski schreef in 1967 in ‘Tales of Ordinary Madness’ over het kenmerk van een laatste wake-up call: ‘Als je je ziel aan het verliezen bent en je weet het, dan heb je nog een ziel om te verliezen.’

Dit artikel verscheen in het Engels op Old Revolutions