Hoe Amber Heard eigenhandig de MeToo beweging de nek omdraaide

Het begon in Hollywood en het eindigde in Hollywood: De ‘MeToo-beweging’.

Het zojuist uitgesproken oordeel van de jury over de lasterzaak tegen de ex-vrouw van Johnny Depp, Amber Heard, noemt zij luttele seconden na het oordeel “een terugslag voor alle vrouwen die zich uitspreken tegen machtige mannen”. Maar feit is dat zij verloor, en dat haar leugens voor het oog van de wereld en in ieder geval voor een jury opgemerkt zijn. 

De door Johnny Depp (in 2019) aanhangig gemaakte rechtszaak is na zes weken inhoudelijke behandeling en drie dagen beraadslaging van de jury in de rechtbank van Virginia (VS) geëindigd in een overwinning voor ‘de man als slachtoffer’. Dat is natuurlijk niet letterlijk hun oordeel maar wel het effect, de conclusie die de buitenwereld trekt. Een unicum. Hij kreeg van de jury gelijk op alle aanklachten over onterecht geclaimd huiselijk geweld. Heard kreeg daarnaast op grond van haar tegenvordering, laster via een een uitlating van een oud-advocaat van Depp, een klein deel van haar geleden schade, Maar die schadelijke ‘defamation’ staat niet in verhouding tot de overwinning die Depp vandaag heeft behaald: hij was niet de geweldpleger in hun relatie, maar zij.

Het is ‘maar één zaak’ zeggen velen maar toch is hier een aardverschuiving aan de hand. De ‘MeToo beweging’ tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag die begon in oktober 2017 met de virale hashtag #MeToo op Twitter en andere sociale media had een belangrijk credo. Dat vrouwen per definitie het slachtoffer waren in turbulente relaties, in de media-wereld, in de wereld überhaupt waarin ‘mannen domineerden’. 

Johnny Depp heeft laten zien dat ook mannen slachtoffer kunnen zijn. Dat plaatst alle vooroordelen en aannames over misbruik en institutionele macht in een ander daglicht. Een waarachtiger daglicht. Ik heb zelf als advocaat ook mannen bijgestaan in civiele rechtszaken waarin hen huiselijk geweld werd verweten, maar bewijzen uitbleven. Ik heb deze zaak dus ook beleefd als professionele ervaringsdeskundige, die vraagtekens zet bij aantijgingen in een cultuur waarin vrouwen standaard ‘gelijk hebben’, omdat ze vrouwen zijn. En mannen maar hun wonden maar moet likken. En moeten bewijzen dat ze onschuldig zijn. De bewijslast voor mannen ligt veel hoger en dat moet ons allemaal alarmeren, zeker na deze Depp-Heard uitspraak.

De “#MeToo” beweging die sinds 2017 elke vrouw die met seksuele intimidatie, aanranding of seksueel misbruik te maken had gehad een ‘safe space’ bood is niet meer. De concrete beschuldiging en latere veroordeling van Hollywood-producent Harvey Weinstein zou slechts het tipje van de ijsberg zijn, maar vrouwen hebben de regels nadien verwaarloosd. Ze zijn vergeten dat ze zelf ook aanranders zijn, mannen misbruiken en tot het uiterste drijven. Ze zijn vergeten dat ze elkaar daar op moeten aanspreken.

De overwinning van Johnny Depp kan het algehele einde betekenen van de Metoo beweging, beweren ook andere opiniemakers. Ik vraag mij af of we daar rouwig over moeten te zijn. Want als de waarheid van een man het credo ‘geloof vrouwen’ teniet doet, dan ging die beweging dus nooit over wandaden aan de kaak stellen. Dan ging het niet over ‘speaking truth to power’ over het veroordelen van misbruik, ongeacht de sekse van de dader, ongeacht diens status en macht. Dan was het vooral een zoveelste feministisch wraakoffensief tegen een wereld waarin vrouwen vooral geen macht willen delen op gelijke grond.

Ik ben blij met deze uitspraak omdat geen enkel individu macht mag hebben over een ander. En geen enkel rechtssysteem activisme mag belonen.