Gevaar voor de rechtsstaat?

Dat niet iedereen gelukkig is met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen, waarin niet alleen de PVV flink won, maar rechts in het algemeen, is een understatement. Journalisten, ambtenaren, politici, BN’ers en ook veel Onbekende Nederlanders lijken koortsachtig op zoek naar het comfort van hun vertrouwde wereldbeeld waarin ze in alles gelijk hebben, een beeld dat uitsluitend leeft binnen de groep en dat wordt versterkt door een overheid die al jaar en dag meedoet aan het creëren van tweedeling en wantrouwen tegenover rechts stemmend Nederland. Ik zie hoe mensen samensmelten met het politieke lichaam dat zij ‘de democratische rechtsorde’ noemen, of ‘de rechtsstaat’, of nog simpeler: ‘de democratie’. Die laatste zou nu gevaar lopen. De democratie heeft in hun beleving niet juist gesproken, maar als het ware een smet op zichzelf geworpen. Dikke kans dat het tussen familieleden en vrienden, bijvoorbeeld tijdens de feestdagen, over dat gevaar zal gaan en dat de gemoederen weer flink zullen oplopen.

Is de PVV werkelijk een gevaar voor de rechtsstaat? De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) heeft voor deze Tweede Kamerverkiezingen de verkiezingsprogramma’s getoetst op rechtsstatelijkheid. Dat gebeurde ook in voorgaande jaren. Op hun website staat te lezen: “Hoewel de commissie de meeste plannen van de politieke partijen positief beoordeelt, zijn bij tien van de achttien onderzochte partijprogramma’s voorstellen aangetroffen die de toets aan de minimumnormen van de rechtsstaat niet doorstaan.”

De PVV gaat volgens NOvA in de fout als het gaat over hardere straffen, een asielstop en het verbod op islamitische scholen. Maar de definitie die de Orde van Advocaten hanteert van rechtsstatelijkheid is heel beperkt. Die is geheel op maat gemaakt om uitsluitend maatregelen die immigratie willen beperken, die consequenties willen verbinden aan criminaliteit bij asielzoekers en die op andere manier onderscheid maken tussen nieuwkomers en autochtone Nederlanders, af te keuren. Terwijl de afbraak van de rechtsstaat op andere gronden en fundamenteler gepleegd, door de gevestigde partijen, op weinig kritiek stuit.

Alsof de rechtsstaat niet juist gevaar loopt met ongelimiteerde immigratie. Alsof de toeslagenaffaire, de verdwenen miljarden van Hugo de Jonge, de noodverordeningen zonder wettelijke basis tijdens corona, het toegepaste geweld op demonstranten, niet al het failliet van die rechtsstaat aantoonden.
Alsof de bemoeienis van de heersende partijen met ‘onafhankelijke’ OMT’s, denktanks en andere expertgroepjes die voor de macht wenselijke conclusies opdienden, de avondklok, de vaccinatiedwang, de inzet van overheidswege van klimaatactivisten ter normalisering van heersend beleid niet erg genoeg waren. Om nog maar te zwijgen over de gekochte media die de pen dopen in Brusselse inktpotten en verdeel en heers tot in de puntjes zijn gaan beheersen. We zien hier hoe advocaten, met hun imago van onafhankelijkheid, worden misbruikt om werkelijke schendingen toe te dekken. Een eenzijdig verhaal optuigen, laat ook dat maar aan advocaten over, moeten ze gedacht hebben.

De rechtsstaat gaat over scheiding der machten, over eerbiediging van de grondwet. Deze commissie kan het de PVV en FVD kwalijk nemen dat ze geen toetsing aan de grondwet willen (door rechters in individuele zaken), maar hun wens is helemaal niet anti-rechtsstatelijk. Dat standpunt gaat over de macht bij de wetgever laten en die van de rechtsprekende macht niet te veel oprekken. Wel of geen toetsing aan de grondwet willen is hooguit een discussie over voor- en nadelen ervan.

En zo zijn er meer schijnafkeuringen. Dat de PVV wil dat levenslang echt weer levenslang wordt bijvoorbeeld. Dat is in Nederland al zo. Alleen die straf wordt heel spaarzaam toegepast. Het rapport is pure stemmingmakerij dat past in een groter plaatje waarin ‘de rechtstaat’ en ‘de democratie’ slechts stokken zijn om politieke tegenstanders mee te slaan. Onder het mom van mensenrechten, het zogenaamde sluitstuk van de rechtsstaatgedachte, worden PVV’ers ontmenselijkt en Nederlanders een rad voor ogen gedraaid. Alles om het vertrouwde wereldbeeld intact te houden, voor de kleine kliek.

Deze column verscheen in De Andere Krant van 02/12/2023