Zwagerman is systeemdecoratie

De podcasts, radioprogramma’s en Telegraaf-columns van Marianne Zwagerman zullen voor de lezers van deze krant geen favoriet zijn in het mainstream­media-menu. Dat beweer ik deels op gevoel, want Zwagerman vindt veel dingen die wakker Nederland ook vindt. Zij is vergeleken bij doorsnee mainstream opiniemakers — en zeker als vrouw — uniek in haar tegendraadse stijl en waait bepaald niet met alle winden mee. Ze hekelt de klimaatonzin, komt op voor de boeren en wil vrede “weer hip maken”.

Toch is zij niet te vergelijken met menig journalist of opiniemaker uit de alternatieve media. Dat komt doordat Zwagerman als het er echt op aankomt gewoon meewaait met de passaatstroom — de ideologische driftwind die over een groter gebied dan ‘Nederland ons dorp’ waait, die ons gaandeweg steeds verder laat afdrijven van de verlangde verandering, van de waarheid, en ons naar klippen voert. Daar wringt de schoen. Zij komt niet verder dan constant in een staat van verbazing en verbijstering blijven hangen en die emotie vervolgens als ‘herkenbaar’ verkopen, maar uiteindelijk vormt ze nul bedreiging voor de status quo. De hevige kritiek die op Zwagerman losbarstte afgelopen week, moeten we dan ook in dat perspectief plaatsen. Of zoals oud-Weltschmerz oprichter Max von Kreyfelt schreef op X: “Zwagerman is pseudo-opstandig, niet de vijand van het systeem. Ze is zijn decoratie.”

Voor degenen die het niet hebben meegekregen: na Wilfred Genee bij BNR, was het maandag in het programma Op z’n kop de beurt aan het duo ­Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen om Thierry Baudet na jaren onvrijwillige afwezigheid in Hilversum “alle ­ruimte te geven” voor onder andere “­zelf­reflectie”. In de uitzending ging het derhalve weer over zijn “polariserende” uitlatingen (“Wij zijn Nederland”, bijvoorbeeld tijdens de boerenprotesten), de uil van Minerva, maar ook over hun verschil van inzicht over wat politiek is. Kort gezegd: volgens Zwagerman om dingen op te lossen, volgens Baudet om een beweging te bouwen van onderop. “Met kritiek weet Baudet heel goed om te gaan”, dus wat was het probleem, vroeg Zwagerman zich af nadat het negatieve commentaren begon te regenen. Die commentaren werden door haar als bewijs gezien dat binnen FVD-kringen honderd procent gehoorzaamheid aan de leider geldt. Dat het er sektarisch aan toe gaat. Behalve dat Zwagerman marchandeert met haar ‘airtime vrijgevigheid’ en datgene waar helemaal niemand het mee oneens kan zijn (namelijk kritiek hebben op elkaar), is ze toondoof voor de inmiddels diepliggende ergernis van veel mensen dat we de gunst en zegen van de gevestigden nodig hebben, of erger: moeten verdienen. Na alles. En zonder te weten wanneer het goed genoeg is.

Als ik de vele reacties als een notenbalk lees, dan hoor ik de treurige melodie van frustratie over het verdekte geven en nemen van aandacht vanuit de gevestigde media, waarbij het dit keer vooral lijkt te draaien om de wil en ‘moed’ van Zwagerman om Baudet uit te nodigen in plaats van de inhoud. Ik hoor frustratie over het heiliger dan heilig-spelletje, wat ‘ruimdenkende’ mainstream journalisten spelen met oppositie en kritische stemmen in het algemeen. Alsof zij net vorige week eigenhandig vrijheid van meningsuiting hebben uitgevonden — en het belang van kritisch geluid. Alleen zodra je in hun buurt aankomt met coronaschadeverhalen, iets conservatief filosofisch zegt, of over die ‘deepstate’-passaatwind begint, dan komt de schooljuf weer naar boven: “Moet dat nou zo?”, “Is dat de oplossing?”, “Daar krijg je mensen niet in mee”, en mijn favoriet: “Dit is gewoon zonde van jullie boodschap waar ik het verder best mee eens ben”.

Het is niet de nodige — vaak terechte kritiek — op Baudet die Zwagerman ongeliefd maakt bij een deel van het wakkere publiek, maar haar sarcastische opmerking dat haar “ergste misdaad” was dat ze hem “zendtijd gaf”. FVD, een partij met vijf zetels in de peilingen — inmiddels meer dan NSC, BBB of SGP — zou haar op haar misrekeningen moeten wijzen, niet andersom. Het is van de pot gerukt dat FVD-ideeën, en daaromheen het gelijk van velen, niet breder geaccepteerd worden als gelijkwaardige norm. Dat elke horde steeds opnieuw genomen moet worden, elke discussie van voren af aan begint. Dat zou Zwagerman zich moeten aantrekken. Marianne, stop met het fungeren als systeemdecoratie.