Het einde van New Age

Spiritualiteit van een zekere soort raakt uit de mode, zo lijkt het. Net als het atheïsme. Hoe is dat mogelijk? Met spiritualiteit bedoel ik: alles wat onder te brengen valt in de newagebeweging. Dit geloof, dat al zo’n vijftig jaar een ‘nieuw tijdperk’ aankondigt van liefde, licht en persoonlijke groei, heeft veel vermoeide. en belaste mensen afgeleverd.

Mannen, maar meestal vrouwen, zie ik na verloop van tijd ofwel gillend wegrennen bij alles wat geloof in jezelf heet, ofwel rust vinden in dat ene geloof dat niet oproept om terug te gaan naar ‘je innerlijke kracht’, te helen, te verbinden, trauma’s te verwerken en de wereld een beetje mooier te maken.

Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, en Ik zal u rust geven. Neem mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel. (Mattheus 11:28-29)

Het christendom, hét anti-atheïsme, is weer populair, zo schreef ik eerder al eens. Ik snap nu beter waarom. Naast de houvast en structuur die christelijke waarden bieden, haalt het evangelie een last van je schouders, in plaats van er meer op te laden. New age is vooral veel werk. Rondrennen als een hamster in een wieltje. De mens als eeuwigdurend klusproject dat geoptimaliseerd moet worden dat boven goed en kwaad moet uitstijgen, maar dat laatste niet meer herkent of adresseert. Het staat lijnrecht tegenover de mens in het christendom, die niet zelf alles hoeft op te lossen en zelf gelooft voor God te moeten spelen. Dat laatste kan als een opluchting worden ervaren voor wie de kristallen, kaartendecks en Eckhart Tolle-boeken al de prullenbak ingooide.

De aan new age verbonden filosofie ‘iedereen z’n eigen waarheid’-gedachte en levenshouding, probeert uit alle macht het idee van niet oordelen in stand te houden — omdat men naar binnen moet gaan. Wellicht om niet van het dunne ‘alles is subjectief-koord’ te denderen. Ik moet altijd een beetje lachen als ik iemand “dat is jouw waarheid” of “dat is mijn waarheid” hoor zeggen. Want als dat persoonlijk is, waar moeten we het dan over hebben? Als jij over jouw realiteit gaat en er geen gedeelde waarheid bestaat,waarom moet ik daar interesse voor opbrengen? De ironie daarachter ont- gaat velen die in de greep zijn van hun verlichte en flexibele geest. In hun cult-of-one is zo geen moment rust, want met elk geheeld deeltje van onszelf en elk nieuw zijpaadje begint de zoektocht naar de ‘nieuwe waarheid van de week’ opnieuw.

Ik zal vast tegen wat schenen schoppen, maar so be it. “Iedereen zijn eigen waarheid” heeft logischerwijs tot gevolg dat het grote niks aanbeden moet worden. En niks heeft heel veel aandacht nodig om iets te worden. Steeds meer mensen beginnen dit door te krijgen, zie ik online. We hebben misschien ook de luxe niet meer in deze economisch en maatschappelijk onzekere tijden.

Aan het licht komt dat de mantra’s van de modern spirituelen, die als cultureel homogene groep op hun retour lijken, even zwaarwichtig als hol zijn. Opgezwollen taal, zoals bijvoorbeeld het ‘overwinnen van weerstand’, heeft niet veel meer om het lijf dan normaal omgaan met stress en tegenslag.

Goed beschouwd ontstijgt de zoektocht nergens het boerenverstand. Ook interessant is dat new age zich tegen deze fundamentele kritiek bij voorbaat heeft ingemetseld, met tal van paradoxen en drogredenen. Dat je ieders eigen waarheid niet kunt bevragen, dat een innerlijke zoektocht en het verbeteren van de wereld je ‘vrij maakt’. Het ‘bij jezelf houden’ verkoopt heel goed, want suggereert controle over je situatie.

Tot slot dan nog maar even ‘mijn’ waarheid, want dan mag het: de kern van geloof is dat het Waar buiten onszelf om moet zijn, omdat geloven alleen zo werkt. Spiritualiteit zonder geloof is een doodlopende weg. Atheïsme is daarom niet het waarschijnlijke antwoord op new age. Want wat new age-mensen beter dan wie ook begrijpen, is dat er ‘iets’ is. Alleen de vergissing en de misleiding staat tussen hen en God in. Zo denk ik er over. Benieuwd of die waarheid op steun kan rekenen. En anders kan de weerstand vast wel overwonnen worden.